รัชกาลที่6 ทรงผูกเรื่องอย่างรัดกุมและดำเนินเรื่องโดยใช้บทสนทนาของตัวละครโต้ตอบกัน ทำให้ทราบเรื่องราวที่ดำเนินไป และทราบเบื้องหลังของตัวละครแต่ละตัว นอกจากนี้ ยังทรงบรรยายกริยาท่าทางของตัวละครแต่ละตัวไว้ในวงเล็บ เพื่อช่วยให้นักแสดง แสดงตามบทได้สะดวกและสมบทบาทยิ่งขึ้น ภาษาที่ใช้ในบทละครนี้ ใช้คำพูดง่ายๆแต่ให้ความหมายคมคายลึกซึ้ง แม้ว่าบางคำที่มีใช้ในอดีตสมัย 80-90ปีก่อนแต่ไม่มีใช้ในปัจจุบัน ผู้อ่านก็ยังพอเดาความหมายได้ 

นิทานคำกลอนเรื่องพระอภัยมณีเป็นผลงานเรื่องเอกของสุนทรภู่ แต่งเป็นกลอนสุภาพจำนวน 12,706 บท มีเนื้อหาสนุกสนาน สำนวนกลอนไพเราะงดงาม แสดงแนวคิดสำคัญของเรื่องได้อย่างชัดเจน มีการเลือกสรรคำเหมาะแก่ตัวละครทำให้เห็นลักษณะนิสัยของตัวละครอย่างเด่นชัด และเลือกใช้คำง่ายเพื่อสื่อภาพและอารมณ์ของตัวละครเป็นอย่างดี 

พระบรมราโชวาทของรัชกาลที่ 5 มีหลายเรื่องที่ทรงสอนให้ข้าราชการและประชาชนประพฤติตนเพื่อประโยชน์ส่วนรวม เช่น การทำความดีทั่วไป, ไม่พูดร้ายต่อใคร, การคิดก่อนพูด และการทำหน้าที่อย่างสมบูรณ์ นอกจากนี้ยังทรงเน้นเรื่องการศึกษา ความขยันหมั่นเพียร ความมีวินัย การรู้จักตนเอง การใช้จ่ายอย่างประหยัด และความซื่อสัตย์สุจริต  

อิศรญาณภาษิตเรียกอีกอย่างว่า “เพลงยาวอิศรญาณ” เป็นพระนิพนธ์ของหม่อมเจ้าอิศรญาณ ซึ่งเล่ากันว่าเป็นผู้มีพระจริตไม่ปกติ ครั้งหนึ่งพระองค์ได้ทำสิ่งวิปริตไปแล้วพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวตรัสบริภาษว่าเป็นบ้า ทำให้ใคร ๆ ก็พากันเห็นด้วยกับพระราชดำรัสนั้น ด้วยความน้อยพระทัยของหม่อมเจ้าอิศรญาณจึงทรงนิพนธ์เพลงยาวฉบับนี้ขึ้น 

บทพากย์เอราวัณ เป็นส่วนหนึ่งของวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์ที่แต่งโดยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (รัชกาลที่ 2) เพื่อใช้ในการแสดงโขน มีเนื้อหาบรรยายถึงการแปลงกายของอินทรชิตที่จำแลงเป็นพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณอันงดงามสง่าและยิ่งใหญ่ เพื่อหลอกลวงพระราม